CEO nedir, nasıl tanımlarsınız?
CEO aslında bir orkestra şefidir. Şef orkestrayı nasıl yönetirse orkestra Öyle çalar. Tabii bu bir benzetme, işletme modelleri kendilerini gelişmelere göre ayarlarken zaman zaman da ince ayarlar yapar, işte CEO kavramı böyle doğmuştur, ilk çıkışı 1970'li yıllara rastlar. Amerikan modeli o güne kadar hep 'president' (başkan) kelimesini kullanmıştı. Ancak bu da yönetim kurulu başkanı, yani 'chairman' ile karışıyordu. ister takım kaptanı, ister teknik direktör deyin, ama kuruluşu çekip çeviren, stratejileri kuran ve bu planları gerçekleştiren kişidir CEO. Tabii bunu ekibi ile birlikte yapar. Gökyüzü altındaki her yer, 24 saat CEO'nun ofisidir. CEO insanlar arasındaki ilişkileri güleryüzle kurar. Bu nedenle de mesafeleri kısaltmak zorundadır. Şimdi e - mail, telefon, faks var; ama gülümsemeyi e - mailleştiremezsiniz. CEO sermayesi yani CEO'nun 'intellectual property' dediğimiz bilgi ve deneyim birikimi, büyük kuruluşlar için oldukça büyük bir
kapitaldir. CEO'nun itibarı kurumun itibarı ile orantılıdır. Amerika'da yapılan bir araştırmaya göre CEO'nun itibarı, kuruluşun kamuoyunda ve iş çevrelerinde hatta borsadaki itibarının yüzde 47 ile 49'unu oluşturuyor.
Türkiye CEO'luk ile yeni yeni tanışıyor. Büyük şirketlerde CEO'luk gibi bir yönetici kademenin gereği sizce nereden çıktı?
Türkiye'de şirketler zaman içinde büyüdü, iş kollan yaygınlaştı. Yeni isletme modellerine gereksinme duyuldu. 2000'Ii yılların başına kadar 'koordinatör' deyimi kullanıldı. Ancak isimden de anlaşıldığı gibi koordinatör; koordinasyonu sağlayan kişi. Yaptırım ve yürütme gücü zayıftır. Ama Executive Officer yürütmenin başı; herşeyi planlayan, uygulayan kişidir.
CEO'lann yetkileri nasıl tanımlanıyor? Sınırı nedir? Karar süreçlerinde CEO'luk nerede duruyor? 'Yönetimin' veya 'büyük hissedarların' fikrini alan, sonra bildiğini yapan bir kişi midir CEO? Yoksa yönetimin verdiği işi yapması için profesyonel kadroyu yönlendiren bir 'şef profesyonel mi? Bizde büyük holdinglerde ana hissedarın pay oranı yüksek. Bu CEO'lar açısından nasıl bir farklılık getiriyor?
CEO, şirketinin geleceğini İnşa ederken her türlü kaynağı en akıllı ve verimli bir şekilde kullanan; Şirketini gelişmelere göre konumlandıran; şirketin başarılarından veya başarısızlıklarından birinci derecede sorumlu olan kişidir. Uzaktan bakınca bütün işinin de sadece kuruluşun kârını artırmak olduğu sanılır. Oysa CEO aynı zamanda kuruluşun itibarını yüklenen ve yükselten kişidir. Şirketler ve markalar için ana sözcüdür. Herkes bir CEO'nun sadece yönetim kuruluna karşı sorumlu olduğunu sanır. Oysa durum çok farklıdır. Sorumluluk ve ilişkiler bir kartopu gibi büyür ve sonunda iyi yönetilmezse çığ olur. Şöyle bir bakalım CEO'nun sorumlu olduğu ve ilişki içinde olmak zorunda kaldığı kişi ve kurumlara: Hissedarlar, çalışanlar, müşteriler, sendikalar, basın, tedarikçiler, kamuoyu, sivil toplum örgütleri, devlet, bakanlıklar,... Bu listeyi sayfalar dolusu uzatabilirsiniz. Burada anlatmak istediğim CEO'nun sorumluluğu sadece yönetim kurulu ile sınırlı kalmıyor. CEO'nu
n en büyük görevlerinden biri iç ve dış iletişimi doğru kurmak, mesajlarını zamanında, yerinde ve akılda kalacak şekilde vermektir. CEO daima bir büyütecin altındadır. Bu nedenle de geleceği iyi görmeli olacakları iyi okumalıdır. Bunun için de yarından ileriye gidip öbürgünü, yarından sonraki günleri görmeli ve planlanın ona göre yapıp uygulamalıdır, öncelikleri zincirin en zayıf halkasından başlar. Bu nedenle, CEO kaynak yaratmak, yaratılan kaynaklan doğru kullanmak ve kullandırtmak, doğru yönlendirmektir. Bunun formülü de az kaynakla çok verim almaktır.
Türkiye'deki CEO'luk uygulaması dünya örneklerine göre bir farklılık taşıyor mu? Bizim CEO'lann yetki ve sorumlulukan ile dünyadakilerin aynı mı? Bizdeki CEO'luk uygulamasının biraz geç başladığını görüyoruz. Dünyada konuyla ilgili yaşanan bazı sorunlar ve tartışmalar açısından bu, Türkiye'deki iş yaşamı için daha sağlıklı bir konumlanma sağlar mı? Türkiye'deki çeşitli uygulamalarda bunu nasıl görüyorsunuz?
Bizdeki CEO'luk ile dünyadakiler arasında kavram olarak büyük bir fark yok. Ama her şirketin kendine göre bir kültürü, bir yaşam tarzı vardır. Aradaki fark ya da farklılık bundan doğabilir. Yönetim tarzlarındaki farklılıklar ise, ülkenin kültürel yapısı, şirketin kurumsallaşma düzeyi gibi etkenlerle orantılıdır. Yani her model her ülke için geçerli olmayabilir. Elbiseyi o ülkenin koşullarına göre biçmek gerekir.
Peki sizin bir CEO olarak çalışma sisteminiz nasıl? Danışmanlarınız var mı? Büyük yatırımlar gibi önemli kararlarda nasıl hareket ediyorsunuz? Dünyada takdir ettiğiniz bir CEO var mı? Varsa beğendiğiniz Özellikleri neler?
Herhangi bir CEO sorumluluk ve görevlerini başarılı bir şekilde yapabilmesi için doğal olarak profesyonel bir kadroya ihtiyacı vardır. Siz hiç müzisyensiz bir orkestra şefi gördünüz mü konserde? Doğru zamanda, doğru yerde, doğru işler yapan bütün CEÖ'Ian takdir ederim.
Sizce bir yöneticinin en önemli misyonu ne olmalı? Son olarak sizce bir yöneticinin asla yapmaması gerekenler nelerdir?
Bir yöneticinin en önemli misyonu insan - strateji - değerler {People - Strategy - Values)'dİr. Bu üçgeni başarıyla kuran ve çalıştıran CEO başarıya ulaşır, itibar, etik kurallara uyum, iletişim, doğru ve kaliteli yönetim kadrosu, çalışanları motive etme ve güven veren bir çalışma ortamı CEO'nun misyonu içinde Önemli yer tutar. Bu misyonu yerine getiremeyen bir yönetici CEO olamaz. Olsa bile basanIı olamaz.